ระบบเศรษฐกิจ

ระบบเศรษฐกิจ

ECONOMIC SYSTEM

วิวัฒนาการของระบบเศรษฐกิจ

                                ในอดีตมนุษย์ดำรงชีวิตโดยไม่ได้มีความสัมพันธ์กับบุคคลอื่นมากนัก ในชีวิตประจำวันจะเป็นการหาอาหารเพื่อเลี้ยงชีพเท่านั้น ต่อมาประชากรมากขึ้น ทำให้เกิดการแย่งทรัพยากร เนื่องจากทรัพยากรมีจำกัด จึงเกิดบุคคลหรือหน่วยงานเข้ามาจัดการและทำหน้าที่จัดสรรทรัพยากร และกลายเป็น ระบบเศรษฐกิจ (economic system)

ระบบเศรษฐกิจ Economic Systems

                          เป็นกลุ่มสถาบันทางเศรษฐกิจ ที่มีแนวปฏิบัติคล้ายกันมาประกอบกิจกรรมทางเศรษฐกิจ แนวทางที่ปฏิบัติจะเป็นเกณฑ์และนโยบายที่หน่วยเศรษฐกิจในสังคมถือปฏิบัติ

ระบบเศรษฐกิจแบบแลกเปลี่ยน

                                เป็นระบบการแลกเปลี่ยนสิ่งของต่อสิ่งของ (barter system) ซึ่งแต่ละครอบครัวผลิตได้และเหลือรับประทานแล้วนำไปแลกเปลี่ยนเอาสิ่งของที่ครอบครัวตนเองต้องการ

                                ระบบ barter system เสื่อมความนิยมเนื่องจากมีอุปสรรค และยุ่งยากหลายประการ ดังนี้

1.       การแลกเปลี่ยนสิ่งของกับสิ่งของอาจทำให้ไม่ได้สิ่งของที่ต้องการบางชนิด และยุ่งยากในการแบ่งสิ่งมีชีวิต

2.       เสียเวลาในการหาบุคคลที่มีสิ่งที่ต้องการและเมื่อหาพบบุคลนั้นพบเขาอาจไม่ต้องการสิ่งที่เรามี

3.       ยุ่งยากในการกำหนดอัตราแลกเปลี่ยนว่าทำอย่างไรจึงจะพอใจทั้งสองฝ่าย

ระบบเศรษฐกิจใช้สื่อกลางในการแลกเปลี่ยน

                                จากความไม่สะดวกของระบบแลกเปลี่ยนสิ่งของกับสิ่งของ จึงมีการหาวิธีช่วยในการแลกเปลี่ยนที่สะดวก ไม่ยุ่งยาก  จึงใช้สื่อกลางเพื่อเทียบมูลค่าของสินค้า เช่น  ในอดีตใช้เปลือกหอย  เงิน  ทองคำ สิ่งมีค่าอื่น ๆ ปัจจุบัน มีการใช้ธนบัตร 

ตาราง   แสดงข้อดี และข้อเสียของการใช้สื่อกลางในการแลกเปลี่ยน

ข้อดี	ข้อเสีย
1.       ทุ่นเวลาในการแลกเปลี่ยน 2.       แก้ปัญหาการแบ่งแยกสิ่งมีชีวิตได้ 3.       พกพาสะดวก 4.       ช่วยให้การค้าขยายกว้างขึ้น	1.       อาจมีค่าไม่คงที่ 2.       อาจไม่เป็นที่ยอมรับของบุคลอื่น 3.       อาจไม่มีความคงทน

  

หน่วยเศรษฐกิจหรือบุคคลในระบบเศรษฐกิจ

                เป็นหน่วยงานที่มีอยู่ในระบบเศรษฐกิจ  ที่ทำหน้าที่ต่าง ๆ ในระบบเศรษฐกิจ  ประกอบด้วย 3 หน่วย คือ

1.       ครัวเรือน household  มีหน้าที่เป็นผู้บริโภค  ผู้ผลิต  หรือหรือเจ้าของการผลิต  อย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้งหมด

2.       หน่วยธุรกิจ business  มีหน้าที่นำปัจจัยการผลิตมาผลิตเป็นสินค้าสำเร็จรูป ประกอบด้วยผู้ผลิตและผู้ขาย

3.       รัฐบาล government มีหน้าที่และสัมพันธ์กับหน่วยอื่น ๆ ในระบบเศรษฐกิจ เช่น เก็บภาษีการค้า  เป็นผู้

คุ้มครองภัยอันตราย และตัดสินข้อพิพาทระหว่างสมาชิกในระบบเศรษฐกิจ  นอกจากนี้ยังเป็นเจ้าของปัจจัยการผลิต และผู้บริโภคด้วย

 จุดมุ่งหมายของบุคคลในระบบเศรษฐกิจ

                                ในการประกอบกิจกรรมทางเศรษฐกิจแบบการค้า Commercial economic activities ของบุคคลในระบบเศรษฐกิจมีดังนี้

1. จุดมุ่งหมายของผู้บริโภค  ในทางเศรษฐศาสตร์ถือว่าผู้บริโภคมีเหตุผลทางเศรษฐกิจ Economic rationality และมีความต้องการที่จะได้รับความพอใจสูงสุด maximum satisfaction ในการบริโภค

2. จุดมุ่งหมายของเจ้าของปัจจัยการผลิต มุ่งที่จะได้รับผลตอบแทนสุทธิสูงสุด Maximum net gain จากการขายปัจจัยการผลิตของตน

3. จุดมุ่งหมายของผู้ผลิต มีจุดมุ่งหมายที่จะได้รับกำไรสูงสุด Maximum profit

4.       จุดมุ่งหมายของรัฐบาล มุ่งหวังให้สังคมส่วนรวมอยู่ดีกินดี  Well being  ได้รับสวัสดิการสูงสุด

กิจกรรมทางเศรษฐกิจ Economic activities

                          กิจกรรมทางเศรษฐกิจเป็นการประกอบอาชีพของมนุษย์เพื่อแสวงหาสิ่งจำเป็นในการดำรง

ชีวิต  สามารถแบ่งความเป็นมาของกิจกรรมทางเศรษฐกิจได้ 2 ระยะคือ

1. กิจกรรมเศรษฐกิจแบบเลี้ยงตัวเอง หรือแบบยังชีพ  Subsistence economic activities เป็นระบบเศรษฐกิจง่าย ๆ ผลิตเพื่อบริโภค ไม่ได้จำหน่าย   มีระบบการแลกเปลี่ยนสิ่งของกับสิ่งของ Barter System

2.  กิจกรรมเศรษฐกิจแบบการค้า Commercial economic activities  เป็นสังคมที่ซับซ้อนในปัจจุบัน มีการแบ่งอาชีกันทำตามความถนัด มีการซื้อขายโดยใช้สื่อกลางในการซื้อขาย

                          นักเศรษฐศาสตร์แบ่งกิจกรรมทางเศรษฐกิจเป็น 3 ประเภท ดังนี้

1.       การผลิต  Production : การสร้างหรือเพิ่มอรรถประโยชน์ของสินค้าและบริการ

-          ปัจจัยการผลิต ได้แก่

ทรัพยากรธรรมชาติ   แรงงาน  ทุน (เงิน  เครื่องจักร เทคโนโลยี) และผู้ประกอบการ

การผลิตสมัยใหม่ มีการแบ่งงานกันทำ Division of Labor

ข้อดีของการแบ่งงานกันทำ	ข้อเสียของการแบ่งงานกันทำ
- บรรจุคนทำงานได้ตามความถนัด -นำเครื่องจักรมาใช้ได้เป็นส่วน - เกิดความชำนาญ -  ผลผลิตต่อคนมากกว่า	- อาจเกิดความเบื่อหน่าย - ไม่มีโอกาสเรียนรู้งานอื่น - ไม่สามารถโยกย้ายทำงานแทนกันได้เมื่อจำเป็น

2.  การบริโภค Consumption การครอบครองสินค้าและบริการเพื่อบำบัดความต้องการ

2.       การจำแนกแจกแจงหรือการวิภาครายได้ Distributions แบ่งสรรสินค้าไปสู่ผู้บริโภค หรือแบ่งสรรรายได้แก่ผู้เป็นเจ้าของปัจจัยการผลิต

วงจรกิจกรรมทางเศรษฐกิจ และกระแสหมุนเวียน

                                                                                                ครัวเรือน

                          สินค้าและบริการ                         สินค้า                                      แรงงาน, ที่ดิน,ทุน

                                                                                &บริการ

                                                                                                        ภาษี  

             ตลาดสินค้า                                          รัฐบาล                                   ตลาดปัจจัย                            ตลาดปัจจัยการผลิต 

                                        ค่าใช้จ่ายซื้อ                          ภาษี               ค่าจ้าง,ค่าเช่า

                                                    สินค้า& บริการ      สินค้า                                   ดอกเบี้ย,กำไร

                                                                                       &บริการ

                                                                                               

                                                                                  ธุรกิจ

ธุรกิจ

ระบบเศรษฐกิจในโลกปัจจุบัน

                ในปัจจุบันโลกมีระบบเศรษฐกิจ 3 ระบบ คือ

1.       ระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยม

2.       ระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยม

3.       ระบบเศรษฐกิจแบบผสม

การจำแนกประเภทของระบบเศรษฐกิจ

สามารถแบ่งระบบเศรษฐกิจจากการกำหนดจุดมุ่งหมายของระบบ และการจัดสถาบัน  ในการ

ตัดสินใจปัญหาพื้นฐานเศรษฐกิจ ได้เป็น  3 ระบบ

1.       ระบบที่ไม่มีการวางแผน unplaned economy   หรือเรียกว่า ระบบเศรษฐกิจธุรกิจเอกชน private

enterprise economy  เป็นระบบที่เอกชนเป็นเจ้าของ   การตัดสินใจอยู่ภายใต้กลไกราคา

2.       ระบบที่มีการวางแผนเต็มที่ planed economy    หรือเรียกว่า   ระบบสังคมนิยมบังคับ Authoritarian

socialism   เป็นระบบที่วางแผนจากส่วนกลาง Central Planning  รัฐเป็นเจ้าของปัจจัยการผลิต และวางแผนแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจ

3.       ระบบกึ่งวางแผน semi – plan economy system   หรือเรียก  ระบบผสม Mixed economy   ทั้งเอกชน

และรัฐร่วมมือกันตัดสินใจแก้ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ โดยทั่วไปปล่อยให้เอกชนดำเนินการภายใต้กลไกราคา

ระบบเศรษฐกิจของประเทศต่าง ๆ แบ่งออกได้   3 ระบบ

1.        ระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยม     capital    Economic    System    เป็นระบบที่ปัจจัยและการลงทุน

เป็นกรรมสิทธิของเอกชน ผู้ประกอบการมีโอกาสแข่งขันในทางเศรษฐกิจ มีการแข่งขัน ในระบบตลาด จัดอยู่ในระบบเศรษฐกิจที่ไม่มีการวางแผน การตัดสินใจแก้ปัญหาพื้นฐานเศรษฐกิจอยู่ภายใต้อิทธิพลของกลไกราคา

2.        ระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยม   Socialist   Capital   Economics   System     เอกชนมีสิทธิ์ในการ

ใช้ทรัพยากรและตัดสินใจผลิต โดยที่รัฐเข้าควบคุมกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลต่อความมั่นคง และระบบสาธารณูปโภค

3.        ระบบเศรษฐกิจแบบผสม    Mixed    Economy  เป็นระบบเศรษฐกิจที่ผสมผสานระหว่างระบบทุน

นิยมและสังคมนิยม คือใช้ระบบการแข่งขัน ระบบตลาด และกลไกราคา ขณะเดียวกันก็ใช้การวางแผนจากส่วนกลาง